در حالی‌که بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی تصور می‌کنند تنها در حال اشتراک‌گذاری لحظات روزمره هستند، باید بدانند که در عصر حاکمیت داده هستیم و دشمنان با تحلیل همین داده‌ها، به اطلاعات راهبردی دست می‌یابند؛ اطلاعاتی که می‌تواند امنیت فردی و ملی را تهدید کند.
پیچیده‌تر شدن تهدیدات سایبری و امنیت فضای مجازی در دوران حاضر و بالأخص در زمانی که استکبار و دشمن زبون صهیونیستی بر طبل جنگ می کوبند، شبکه‌های اجتماعی به یکی از مهم‌ترین ابزارهای دشمنان برای جمع‌آوری اطلاعات و اجرای عملیات روانی تبدیل شده‌اند.
در دنیای امروز، در کنار نفوذ فیزیکی یا جاسوس‌های میدانی که عمدتاً در حوزه های حاکمیتی، نظامی و امنیتی صورت می گیرد، بخش عمده‌ای از اطلاعات حساس و بعضاً فوق محرمانه به‌صورت داوطلبانه و غیر ارادی از سوی کاربران در فضای مجازی منتشر می‌شود.
دشمنان با استفاده از فناوری‌های نوین از جمله هوش مصنوعی، داده‌کاوی و الگوریتم‌های تحلیلی و همچنین دسترسی‌های مدیریتی به اپلیکیشن های ارتباطی اقدام به رصد و تحلیل محتوای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی می‌کنند. این تحلیل‌ها نه‌تنها اطلاعات فردی کاربران، بلکه الگوهای رفتاری، نظرات و مواضع سیاسی، سبک زندگی، ارتباطات خانوادگی و دوستانه و حتی موقعیت مکانی آن‌ها را شناسایی و ذخیره‌سازی می‌کند؛ چنین داده‌هایی در کنار هم، تصویر جامعی از شرایط اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و خانوادگی فرد و کشور ارائه می‌دهد که می‌تواند مبنای تصمیم‌گیری برای اقدامات خرابکارانه یا عملیات‌های شناختی قرار گیرد.
یکی از روش‌های رایج دشمنان، ایجاد حساب‌های جعلی در قالب شخصیت‌های دوست‌داشتنی، فعال یا حتی دلسوز است که با جذب دنبال‌کننده، اقدام به جلب اعتماد، هدایت افکار عمومی، یا جمع‌آوری اطلاعات هدفمند می‌کنند؛ در کنار آن، استفاده از تکنیک‌های مهندسی اجتماعی همچون ارسال پیام‌های جعلی، نفوذ در گروه‌های چت و تحریک احساسات کاربران برای افشای اطلاعات، به‌عنوان روشی مؤثر در جاسوسی مدرن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
موقعیت مکانی نیز به‌عنوان یکی از ابزارهای خطرناک در این فضا مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و با فعال بودن موقعیت جغرافیایی در گوشی یا شبکه‌های اجتماعی، دشمن و یا مهاجم قادر است مسیرهای تردد، تجمعات مردمی، محل اقامت فرد و اطرافیان یا حتی تحرکات کارکنان سازمان‌های حساس را شناسایی کرده و مورد تحلیل امنیتی قرار دهد.
در قوانین موضوعه ایران و جهان بر حفاظت از اطلاعات کاربران تاکیدات متعددی شده است که از آن جمله می توان به، دستورالعمل اجرایی بهبود حفاظت از حریم خصوصی کاربران و شیوه جمع آوری، پردازش و نگهداری اطلاعات کاربران در سامانه ها و سکوهای مجازی، مواد ۶۶۷ الی ۶۸۷ قانون آیین دادرسی کیفری، قوانین حفاظت اطلاعات GDPR اتحادیه اروپا و بخشنامه ها و دستورالعمل های متعدد وزارت خانه ها، سازمان ها و نیروهای نظامی، انتظامی و امنیتی در مورد حفاظت اطلاعات در بستر سازمانی خود اشاره کرد.
اهداف اصلی این نوع جاسوسی، برهم‌زدن آرامش روانی جامعه، تخریب چهره نهادهای رسمی، تشدید گسل‌های اجتماعی، تحریک نارضایتی عمومی و در نهایت اجرای عملیات‌های تخریبی است و هدف نهایی، تسلط اطلاعاتی بر ذهن جامعه و سلب اعتماد عمومی از ساختارهای حاکمیتی است.
برای مقابله با این تهدیدات، مهم‌ترین گام، ارتقای سواد رسانه‌ای عمومی و آموزش مهارت‌های مراقبت از داده‌های شخصی است. همچنین، لازم است نهادهای مسئول با رصد هوشمندانه بسترهای مجازی و اجرای برنامه‌های آگاه‌سازی، سطح آمادگی مردم و کارکنان دستگاه‌های حساس را افزایش دهند.
امنیت امروز دیگر صرفاً مفهومی فیزیکی نیست، بلکه مفهومی عمیقاً اطلاعاتی و رفتاری است. جامعه‌ای که مراقب داده‌های خود نباشد، بی‌گمان در معرض تهدیداتی قرار خواهد گرفت که شاید هرگز از ماهیت آن‌ها آگاه نشود و بعضا بعد مدت ها منجر به لطمات سنگین مادی و معنوی برای حاکمیت و مردم می شود.
کارشناس حوزه ارتباطات و رسانه*
انتهای پیام/