به گزارش روابطعمومی بنیاد ایرانشناسی، مراسم رونمایی از سه عنوان کتاب در حوزه اندیشه و آثار امام محمد غزالی با نامهای «ابوحامد غزالی و عقلانیت در جهان اسلام» (مجلدات اول، دوم و سوم از مجموعه دهجلدی) تألیف میثم کرمی، «کلام فلسفی غزالی» نوشته فرانک گریفل با ترجمه میثم کرمی و «گرایش صوفیانه ابوحامد غزالی» اثر سهام خضر با ترجمه میثم کرمی، که به همت انتشارات نگاه معاصر منتشر شدهاند، عصر روز شنبه بیستونهم آذرماه ۱۴۰۴ در محل مجمع فلاسفه ایران برگزار شد.
این نشست علمی و فرهنگی با حضور جمعی از استادان، پژوهشگران و محققان حوزه فلسفه، کلام و اندیشه اسلامی همراه بود و در جریان آن دکتر علیاکبر صالحی، آیتالله سیدمصطفی محققداماد و دکتر محسن جوادی به ایراد سخنرانی پرداختند و دیدگاههای خود را درباره جایگاه فکری و تاریخی امام محمد غزالی بیان کردند.
در این مراسم، دکتر علیاکبر صالحی، رئیس بنیاد ایرانشناسی، در سخنانی با اشاره به شرایط فکری و سیاسی عصر غزالی، این دوره را دورهای پرآشوب و آمیخته با عقلگرایی سیاسی، کلام اشعری، فقه شافعی و تصوف توصیف کرد و هنر اصلی غزالی را «یکظرف کردن این جریانات و جمعآوری منطقی این اندیشهها» دانست. وی تأکید کرد که غزالی توانست در میان این جریانهای متنوع و گاه متعارض، به ترکیبی منسجم و عقلانی دست یابد.
رئیس بنیاد ایرانشناسی، غزالی را اندیشمندی معرفی کرد که در تحلیلهای خود از مسیر انصاف و عدالت خارج نشد و عقل را تا مرزهای آن به کار گرفت؛ بهگونهای که نه اشعری خشک و جدلی بود و نه معتزلی صرف، بلکه از عقل بهمثابه ابزاری سنجیده بهره برد. وی افزود که غزالی در تبیین اندیشههایش میان سوژگی و ابژگی توازن منصفانه برقرار کرد و کوشید دین را از سطح عادت به عمق حقیقت سوق دهد؛ از اینرو هم به ظاهر دین توجه داشت و هم به محتوای آن.
صالحی با اشاره به دیگر ویژگیهای فکری غزالی گفت: «غزالی به ما آموخت که اگر شک صادقانه باشد، میتواند به یقینی عمیقتر منجر شود» و افزود که به باور غزالی، علم بدون اخلاق و دین بدون علم، هر دو خطرناک و آسیبپذیر هستند. وی غزالی را پلی میان فلسفه و عرفان و نیز میان فقه و اخلاق دانست و صدق و اخلاق در طلب حقیقت را از برجستهترین خصایص او برشمرد و خاطرنشان کرد که غزالی نه اسیر مکتب شد و نه گرفتار نام و شهرت.
رئیس بنیاد ایرانشناسی در ادامه، «اصلاحپذیری» را از دیگر ویژگیهای مهم غزالی دانست و گفت که او از پذیرش اصلاح هراسی نداشت و رمز فلاح و کامیابیاش نیز در همین روحیه نهفته بود. به گفته صالحی، غزالی در فقه دقیق و اصولی بود، اما فقه را همراه با اخلاق میفهمید و منادی شریعت و طریقت به شمار میرفت. وی افزود که غزالی در کتاب «تهافتالفلاسفه» نه عقل را نفی کرد و نه تفکر را، بلکه بر این باور بود که عقل فلسفی بدون اتصال به وحی دچار خطا میشود.
صالحی در پایان سخنان خود تأکید کرد که غزالی ضد فلسفه نبود و اظهار داشت: برخی بر این باورند که اگر فلسفه از میان میرفت، میشد آن را از لابهلای اندیشههای غزالی دوباره بازآفرینی کرد.
انتهای پیام/
